Veldwerk. Vluchtverhalen uit Antwerpen

Het Red Star Line Museum stuurde het afgelopen jaar tien veldwerkers op pad die samen veertig interviews met recente vluchtelingen op camera vastlegden. Het werden indringende  gesprekken over hun herkomst, vertrek, de weg naar België en hun nieuwe leven bij ons.

De presentatie ‘Veldwerk’, die bezoekers vanaf 8 november kunnen bekijken in de historische loods van het museum, geeft een beeld van de breedte, diepgang, menselijkheid en relevantie van deze verhalen. Bezoekers kunnen er grasduinen in een selectie uit de interviews, verhalen die extra kracht krijgen door de objecten die de vluchtelingen meenamen op hun tocht naar België.

Bovendien brengen vier artiesten, die zelf hun land zijn ontvlucht, dit najaar en in het voorjaar van 2020 hun pakkend en persoonlijk verhaal in verschillende producties in de historische loods van het museum.

Centraal in de presentatie staat ‘The 32nd day’, een film die één van de veldwerkers, Andrés Lübbert, voor het project maakte. Andrés is de zoon van cameraman Jorge Lübbert die eind jaren ‘70 uit Chili vluchtte. Vader Jorge maakte over deze gebeurtenis een ‘stille’ film waarin hij zijn trauma’s trachtte te verwerken. Zoon Andrés maakte de film opnieuw, in het Antwerpen van vandaag. Beide films worden split screen naast elkaar afgespeeld, afgewisseld met beelden uit conflictgebieden die Jorge als cameraman draaide, en getuigenissen uit het veldwerkersproject. Heden en verleden worden zo verweven tot een neerslag van een multigenerationeel trauma, en een harde en ongemakkelijke bespiegeling over de emotionele ballast van ‘de vluchteling’. Tegelijk is de film een pamflet over kunst als middel om de trauma’s te boven te komen.

De tweede blikvanger is de monumentale reeks tekeningen die één van de geïnterviewden, Saif ‘Dumuzy’ Lama’a, maakte over zijn vlucht uit Mosul in 2015. Zes tekeningen vatten zes sleutelmomenten uit zijn verhaal: de bezetting van Mosul door IS, de oversteek naar Griekenland, de aankomst en confrontatie met de politie, de barre tocht door de Balkan (vaak te voet) en het gevaarlijke gesjacher met mensensmokkelaars. Eerder dan een klassiek en alomvattend relaas van de tocht, brengt Saif Lama’a snapshots waarin één moment op een persoonlijke manier wordt ontleed. Zijn werken tonen de morele dilemma’s en de soms ambigue gedachten van vluchtelingen die benaderd worden door mensensmokkelaars, vijandige politie of omgeven worden door de genadeloze golven van de Middellandse Zee.

Erfgoed bewaren

Het Red Star Line Museum brengt in zijn vaste collectie het historische verhaal van de Europese landverhuizers die tussen 1873 en 1934 naar Antwerpen zijn gekomen om er de boot te nemen naar Amerika. Maar het museum verzamelt ook collectiestukken en getuigenissen van andere migratiegolven, om biografisch erfgoed en het individuele perspectief van de migrant doorheen de tijd te documenteren en bewaren.

Ook de interviewregistraties van de veldwerkers worden in de collectie opgenomen als bronnen voor de toekomst. De gesprekken zijn niet alleen op beeld vastgelegd, maar ook volledig getranscribeerd, van trefwoorden voorzien en zo nodig naar het Nederlands vertaald. Op deze manier zijn ze makkelijker te raadplegen voor onderzoekers, pers of andere geïnteresseerden.

Artistieke producties

Vier artiesten, die zelf hun land zijn ontvlucht, brengen dit najaar en in het voorjaar van 2020 hun pakkend en persoonlijk verhaal in de historische loods van het museum.

De vier producties gaan dieper in op aspecten waarmee de vluchtelingen telkens geconfronteerd worden: het thuisland dat ze achterlaten, de tocht naar een nieuw land, de aankomst en de (soms moeilijke) integratie in een andere cultuur.

De Syrische zangeres en regisseuse Sally Ghannoum brengt verhalen en liederen over haar thuisland. Ze vraagt zich nog steeds af wat het land voor haar betekent. 
“The daughter of Dilbi - Bent el Dilbi” op 25 november om 10 en 14 uur en 27 november om 20 uur.

Beeldend kunstenaar Saif Lama‘a (artiestennaam Dumuzi) vluchtte in 2015 uit Mosul, Irak. Hij herinnert zich de reis tot in de kleinste details, alsof het gisteren was. Met penseelstreken, kleuren en lijnen zet hij zijn memoires op doek en vertelt hij een visueel verhaal.
“Crossing worlds – Dumuzi’s memories” op 29 janauri om 20 uur.

In een regie van Enrica Camporesi & Elena Mazzi zetten Fady Al Ghorra (Palestijnse acteur en vluchteling) en Maya Sannen in een theaterstuk een diepgaande en poëtische dialoog neer tussen een ‘protection officer’ en een asielzoeker.

“Performing the self – the interview”, op 17 februari om 10 en 14 uur  en 26 februari om 20 uur.

Hussein Mahdi vluchtte in 2015 uit Irak. In zijn theatermonoloog gaat hij op zoek naar motivaties om zijn toekomst uit te bouwen in Europa. Welke plek heeft hij in onze maatschappij? Hussein treedt in dialoog met het publiek en wil weten wie de toeschouwers zijn en waar ze naar op zoek zijn.
“Ik ben Hussein, wie ben jij?”, op 23 maart om 10 en 14 uur  en 25 maart om 20 uur.

Na de voorstellingen is er steeds ruimte voor een open en verdiepend gesprek met de artiesten.

Voor kinderen

Zwart/wit met Wilde Raven

Wilde Raven vzw creëert een antwoord op de werken van  Saif Lama’a door met jong en oud aan de slag te gaan met krijt, inkt en verf in zwart en wit. In een kinderworkshop wordt een werk van Saif Lama’a besproken en gaat een begeleider met de kinderen  op zoek naar de licht- en schaduwkanten in zijn verhalen en beelden. Samen creëren ze een antwoord op zijn verhalen.
Zondag 3 november en zondag  1 december,  voor kinderen vanaf 4 jaar

Kunstendag voor kinderen

De graphic novel ‘De Aankomst’ van Shaun Tan verbeeldt het gevoel van op een onbekende plek aan te meren en een thuis te maken in een nieuwe wereld. In een creatieve verhalenworkshop duiken de kinderen dit prachtige boek in. Samen met een illustrator en kunsthistorica maken ze zelf een paspoort (mét polaroidfoto) van een onbekend land. Zondag 17 november, voor kinderen vanaf 4 jaar

Deze kinderactiviteiten zijn gratis en kunnen doorlopend gevolgd worden tussen 12 en 16 uur.

Praktisch

‘Veldwerk’, een tijdelijke presentatie in de Loods van het Red Star Line Museum, van 8 november  tot en met 19 april 2020.
Gratis toegang

Voor de artistieke producties kunnen geïnteresseerden tickets reserveren via de website: redstarline.be/veldwerk