Red Star Line Museum schittert in New York

Het Antwerpse Red Star Line Museum opende gisteravond in het Ellis Island National Museum of Immigration in New York de tentoonstelling 'Via Antwerp. The Road to Ellis Island'. Onder de 400 internationale gasten op het openingsevent bevonden zich onder meer de familieleden van Irving Berlin. Die laatste kwam in 1898 op vijfjarige leeftijd (onder de naam Israel Isidore Beilin) met een schip van de Red Star Line aan in New York.

De tentoonstelling 'Via Antwerp. The Road to Ellis Island' vertelt het verhaal van twee miljoen mannen, vrouwen en kinderen van over heel Europa die alles achterlieten, net zoals de jonge Izzi Beilin, om naar de haven van Antwerpen te reizen en aan boord te gaan van de schepen van de Red Star Line op zoek naar een nieuwe toekomst in Amerika. Via Antwerp loopt van 27 mei tot 5 september in de tijdelijke tentoonstellingsruimte naast de  ‘Great Hall’ op Ellis Island in New York, waar destijds de passagiers van rederijen zoals de Red Star Line voor de immigratiecontrole aanschoven.

De tentoonstelling werd plechtig geopend door Philip Heylen, schepen voor Cultuur van de Stad Antwerpen, en de gastvrouw was CNN-anker Kate Bolduan, die zelf Belgische roots heeft. De kleinkinderen van Irving Berlin waren als eregast aanwezig op de opening als eerbetoon aan hun grootvader. Onder de genodigden bevond zich ook een sterke Antwerpse en Vlaamse delegatie, met onder meer de Antwerpse schepenen Koen Kennis (Toerisme), Marc Van Peel (Haven) en Claude Marinower (Onderwijs), vertegenwoordigers van de Vlaamse regering en Toerisme Vlaanderen, bedrijfsleiders van Antwerpse en Vlaamse bedrijven, en Herman Van Goethem, conservator van de Kazerne Dossin en rector in spe van de Universiteit Antwerpen. Maar het merendeel van de gasten was de gasten was afkomstig uit de Verenigde Staten zelf, met onder meer de gewezen VS-ambassadeurs Howard Gutman en Sam Fox, verschillende museumdirecteurs en kunstenaars, en Amerikaanse nakomelingen van Red Star Line-passagiers. Daarnaast was ook een grote internationale diplomatieke delegatie aanwezig.

De tentoonstelling

Van 1815 tot 1940 verlieten ongeveer 60 miljoen landverhuizers van over heel Europa hun vaderland en trokken naar Amerika, in de hoop daar een beter leven te vinden. Van 1873 tot 1934 vervoerde de scheepvaartmaatschappij Red Star Line bijna twee miljoen van deze landverhuizers van Antwerpen naar de Verenigde Staten. De meesten van hen kwamen aan in New York.

In de permanente tentoonstelling van het Red Star Line Museum in Antwerpen krijgen de persoonlijke verhalen en herinneringen van deze passagiers een vooraanstaande plek. Deze zomer brengt het Red Star Line Museum dat verhaal ook naar de VS met de tijdelijke tentoonstelling Via Antwerp. The Road to Ellis Island. Het verhaal gaat dieper in op een typische Red Star Line-reis naar New York in de periode rond 1900 en begint in een reisagentschap van de Red Star Line in Rusland. Migranten moesten  illegaal de Russische grens naar het Westen oversteken. Ze reisden per trein naar Antwerpen en wandelden door de stad naar de haven, waar ze aan boord van een Red Star Line-schip stapten. Na een lange, slopende oceaanoversteek kwamen ze op Ellis Island aan. De tentoonstelling Via Antwerp. The Road to Ellis Island brengt deze geschiedenis tot leven via een selectie van interactieve verhaalcabines, persoonlijke voorwerpen, kunstvoorwerpen, een groot schaalmodel van een schip en reclame voor de scheepvaartmaatschappij.

Eregasten: de familie Berlin

De eregasten bij de opening waren de kleinkinderen en achterkleinkinderen van de wereldberoemde Russisch-Amerikaanse componist Irving Berlin. Het Red Star Line Museum onderhoudt immers een bijzondere vriendschapsrelatie met de familie van Berlin.

In 1893 stapte de vijfjarige Israel Isidore Beilin aan boord van de SS Rijnland van de Red Star Line, samen met de andere leden van zijn gezin, om in de Verenigde Staten een nieuw leven te beginnen. De jonge “Izzy” is het perfecte voorbeeld van ‘the American dream’. Hij veranderde zijn naam in Irving Berlin en werd over de hele wereld beroemd met hits als “White Christmas”, “Puttin’ on the Ritz” en “There’s no business like show business”. Amper twintig jaar na zijn overtocht naar Amerika als een landverhuizer die tussendeks reisde, voerden enkele van ‘s werelds beste orkesten zijn hits in de eersteklassalons aan boord van de schepen van de Red Star Line op.

Een spiegel voor wat er vandaag in Europa aan het gebeuren is

De verhalen die in Via Antwerp. The road to Ellis Island verteld worden, overstijgen het historische kader. Ze verhalen over de moed, angst, vrees, dromen en verwachtingen van miljoenen landverhuizers in hun zoektocht naar geluk en een betere toekomst. Net zoals de originele expo in het Antwerpse Red Star Line Museum weerspiegelt deze reizende tentoonstelling dus ook in zekere zin wat er vandaag in Europa aan het gebeuren is.

“Het verhaal van de passagiers van de Red Star Line is een Belgisch verhaal over mensen die in Antwerpen aan boord van een schip van de Red Star Line stapten, omdat ze door armoede werden gedreven of omdat ze op zoek waren naar avontuur”, benadrukt de Antwerpse schepen voor cultuur, Philip Heylen. “Maar het is eveneens een Europees verhaal, want de meesten van de passagiers van de Red Star Line kwamen uit Oost-Europa. Tegelijkertijd is het een verhaal over de voorouders van de Amerikanen, over hun herkomst en hoe zij in Amerika geraakt zijn. Maar bovenal is dit een universeel verhaal. Migratie en menselijke mobiliteit zijn fenomenen van alle tijden, die altijd al bestaan hebben: miljoenen mensen van over de hele wereld lieten, en laten ook nu nog, het vertrouwde achter, op zoek naar een nieuwe toekomst elders.”

Het Red Star Line Museum in Antwerpen als een spiegel van het Ellis Island National Museum of Immigration New York

Het Red Star Line Museum opende in 2013 zijn deuren in de oude haven van Antwerpen. Het is gevestigd in het gebouw waar vroeger de controle van de Red Star Line-passagiers plaatsvond. Het was hun laatste halte op het Europese vasteland vooraleer ze de overtocht naar de Verenigde Staten aanvatten. In deze gebouwen ondergingen tussendekspassagiers medische onderzoeken en administratieve controles. Hier werd er over hun lot beslist. Na de overtocht met het schip kwamen de passagiers op Ellis Island aan, waar ze weer moesten aanschuiven om gecontroleerd te worden voor ze in de VS. toegelaten werden.

Voor de opening van het museum was het verhaal van de Red Star Line in Antwerpen grotendeels in de vergetelheid geraakt. Veel Amerikanen herinnerden zich echter nog steeds de verhalen die hun ouders of grootouders vertelden over de reis en bleven ze ook doorvertellen. Het National Museum of Immigration op Ellis Island bezat bovendien een rijke collectie aan orale geschiedschrijving dankzij de interviews met de landverhuizers en het personeel dat destijds werkte in het immigratieverwerkingscentrum. Samen met het rijke archief dat in het New Yorkse YIVO Center for Jewish History (Centrum voor Joodse Geschiedenis) gevonden werd, werden het programma van orale geschiedschrijving en de verzamelingen op Ellis Island een inspiratiebron en een uitgangspunt voor het onderzoeksteam in Antwerpen dat aan het nieuwe Red Star Line Museum aan het werken was. Zestig getuigenissen over de immigratie en autobiografieën van passagiers van de Red Star Line werden geïdentificeerd, zowel in het YIVO als op Ellis Island. Deze zestig getuigenissen vormden de basis voor een partnerschap tussen de twee musea. Via Antwerp. The Road to Ellis Island bestendigt deze langdurige samenwerking.

Vandaag zijn het Ellis Island National Museum of Immigration en het Red Star Line Museum, ieder aan zijn kant van de Atlantische Oceaan, actieve partners in de International Coalition for Sites of Conscience. Deze organisatie, die zijn hoofdkwartier in New York en zijn Europees hoofdkwartier in het Red Star Line Museum heeft, organiseerde de voorbije jaren in de VS een programma van “Immigration Dialogues”, waarbij huidige migratiethema’s met een divers publiek op diverse historische sites besproken werden. Momenteel werkt de Europese Coalitie for Sites of Conscience aan een gelijkaardig project in Europa.

Design en productie

De Via Antwerp-tentoonstelling werd ontworpen door de Belgische firma Tempora, in samenwerking met Christophe Gaeta. Gaeta tekende eerder ook voor de scenografie van de vaste opstelling in het Red Star Line Museum.

Over het Red Star Line Museum

Het Red Star Line Museum opende in 2013 zijn deuren in de oude haven van Antwerpen, op het Eilandje, een wijk die de laatste jaren een sterke ontwikkeling kent. Het museum is gevestigd in het gebouw waar vroeger de inspectie van de tussendekspassagiers plaatsvond die meevoeren met de Red Star Line. Het museum nodigt het publiek uit voor een veelbewogen reis in de voetsporen van de migranten en confronteert zijn bezoekers met de vraag “Op welke wijze zijn de verhalen van de passagiers van de Red Star Line en hun doortocht door deze gebouwen nog relevant voor ons vandaag de dag?” In 2014 noemde The Huffington Post het Red Star Line Museum “een van ’s werelds hipste nieuwe musea”. Het museum kreeg ook een Speciale Vermelding op de European Museum of the Year Awards in 2015